-ΠΟΝΤΟΣ- Δάκρυ ψυχής…

  

-ΠΟΝΤΟΣ-         Δάκρυ ψυχής… Συνοπτική ιστορική αναδρομή του  Ποντιακού  Ελληνισμού από την Μυθολογία ως σήμερα γραμμένη απλά σε 17 μικρά κεφάλαια. Κεφάλαιο 6                                                                         - ΟΙ ΚΟΜΝΗΝΟΙ ˝ ΟΙ ΑΕΤΟΙ ˝ - Η ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΟΥΝΤΑΣ Στις 13 Απριλίου το 1204 έγινε η κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους. Τότε διασπάστηκε το Βυζάντιο και ιδρύθηκαν οι Αυτοκρατορίες׃ ˝ Τραπεζούντας ˝ και ˝ Νίκαιας ˝ που εκπροσωπούσαν την Ανατολική και Δυτική Μ.Ασία αντίστοιχα και το ˝Δεσποτάτο της Ηπείρου˝ που εκπροσωπούσε τα Βαλκάνια. Η Αυτοκρατορία Τραπεζούντας ιδρύθηκε από τ’αδέλφια Αλέξιο Α΄ και Δαβίδ Α΄ Κομνηνό. Ήταν εγγονοί του Ανδρόνικου Α΄ Αυτοκράτορα του Βυζαντίου (1183-1185). Ο Αλέξιος Α΄ ανέλαβε το ανατολικό τμήμα του Πόντου και ο Δαβίδ το δυτικό. Ακολούθησαν με την σειρά οι εξής Αυτοκράτορες ׃ 1-Αλέξιος ο Κομνηνός (1204-1222), 2-Ανδρόνικος Α΄ ο ˝ Γίδων ή Γίδος ˝( 1222-1235 ), 3-Ιωάννης Α΄ ο ˝Αξούχος˝ (1235-1238,1241), 4-Μανουήλ Α΄ ο Μέγας Κομνηνός (1238, 1241-1263 ), 5-Ανδρόνικος Β΄( 1263-1266 ), 6-Γεώργιος Α΄( 1266-1280 ) 7-Ιωάννης Β΄ ( 1280–1284 ) και ( 1285-1297 ), 8-Θεοδώρα η Αυγούστα (1284-1285 ) 9-Αλέξιος Β΄( 1297-1330 ), 10-Ανδρόνικος Γ΄( 1330-1332 ), 11- Μανουήλ Β΄( 1332 ),12-Βασίλειος Α΄( 1332-1340 ),13-Ειρήνη η Παλαιολογίνα (1340-1341), 14-Άννα η Κομνηνή (1341-1342), 15-Ιωάννης Γ΄ ο Κομνηνός(1342-1344),16-Μιχαήλ Α(1341) και (1344-1349),17-Αλέξιος Γ΄ ο Μέγας Κομνηνός(1349-1390),18-Μανουήλ Γ(1390-1417),19-Αλέξιος Δ (1417-1429,1446 ),20-Ιωάννης Δ΄ο˝Καλοϊωάννης (1429,1446-1458), 21-Δαβίδ Β΄ ο Μέγας Κομνηνός(1458-1461). Επί του τελευταίου αυτού Αυτοκράτορα κυριεύτηκε η Τραπεζούντα από τον Μωάμεθ Β΄ στις 15 Αυγούστου 1461. Η Αυτοκρατορία Νίκαιας κάλυπτε την Δυτική Μ. Ασία. Ως εκπρόσωπός της, ο Θεόδωρος Λάσκαρης, πρόλαβε και χρίστηκε αυτοκράτορας της Ανατολικής Ρωμαїκής Αυτοκρατορίας, όταν έμπαιναν οι Λατίνοι στην Κωνσταντινούπολη. Οι Αυτοκρατορίες Τραπεζούντας και Νίκαιας είχαν συνεχείς διαμάχες μεταξύ τους για τη μελλοντική διεκδίκηση της εξουσίας ως οι νόμιμοι εκπρόσωποι του Βυζαντίου. Έτσι η Αυτοκρατορία Τραπεζούντας, ενώ αρχικά έφτασε στα δυτικά ως την Νικομήδεια, μετά την ήττα του Δαβίδ από τον Λάσκαρη, στον πόλεμο της Ηράκλειας (1205) περιορίστηκε στη Σινώπη. Το 1261 δολοφονείται ο τελευταίος Λάσκαρης (ανήλικος) και αναλαμβάνουν την εξουσία οι Παλαιολόγοι με τον Μιχαήλ Η΄. Συγχρόνως έχουμε την κατάλυση της Λατινικής Αυτοκρατορίας στην Κωνσταντινούπολη και την ανασύστασή της από τη δυναστεία των Παλαιολόγων της Νίκαιας. Οι Κομνηνοί τότε κατάφεραν να διατηρήσουν την αυτονομία της Αυτοκρατορίας Τραπεζούντας. Πρωτεύουσά της, η ομώνυμη πόλη και έμβλημα ο μονοκέφαλος αετός που ήταν έμβλημα της Σινώπης (4º αι.π.Χ.), σύμβολο δύναμης και εξουσίας. Οι Κομνηνοί κατόρθωσαν να επεκτείνουν τα όρια του κράτους του Πόντου και με σκληρούς συνεχείς αγώνες ώθησαν στην εξάπλωση του Ελληνοχριστιανικού πολιτισμού, διατηρώντας παράλληλα, την ασφάλεια του κράτους, από επιδρομές βαρβάρων επί 257 χρόνια. Το 1430 οι Οθωμανοί κατέλαβαν την Θεσσαλονίκη και το 1453 την Κωνσταντινούπολη. Ο λαός του Πόντου, συνηθισμένος να αγωνίζεται μόνος του επί αιώνες ενάντια σε ποικίλους εχθρούς, δε λύγισε εύκολα. 31 χρόνια από την κατάκτηση της Θεσσαλονίκης και 8 χρόνια μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης, χρειάστηκαν οι Τούρκοι για να κάμψουν τον ηρωισμό των Ποντίων. Προηγουμένως ο Αυτοκράτορας της Τραπεζούντας Ιωάννης Δ΄ Κομνηνός, ο ˝ Καλοϊωάννης ˝ (1429-1458), προσπάθησε να οργανώσει μια συμμαχία με εκπροσώπους, Γεωργίας, Μιγγρελίας, χωρίς αποτέλεσμα, γιατί πέθανε (1458). Ο αδελφός και διάδοχός του, Δαβίδ Κομνηνός στράφηκε στη Δύση και ζήτησε βοήθεια από τον Πάπα Πίο Β´ για μια Σταυροφορία κατά των Τούρκων χωρίς αποτέλεσμα. Στις 15 Αυγούστου 1461, κατόπιν δραματικών διαπραγματεύσεων, ο τελευταίος Έλληνας Αυτοκράτορας, Δαβίδ Β΄ο Κομνηνός παρέδωσε την πόλη ˝δια συνθήκης˝. Σπουδαίο γεγονός της ελληνικής ιστορίας αποτελεί η διατήρηση του ελεύθερου Πόντου για 257 χρόνια, έχοντας γύρω του, τόσους πολλούς εχθρούς. Εκεί, στα κάστρα της Τραπεζούντας τελικά, έδυσε ο φωτεινός αστέρας της Ανατολής το τελευταίο προπύργιο του απόδημου Ελληνισμού. Οι Τούρκοι δε σεβάστηκαν τη "συνθήκη παράδοσης". Με διώξεις, σφαγές, λεηλασίες, καταστροφές, αρπαγές νέων και με αποκεφαλισμό όλης της οικογένειας και του αυτοκράτορα Δαβίδ , επιτάχυναν και ολοκλήρωσαν μια φάση της αιμοσταγούς ιστορίας τους. Από το βιβλίο μου : Πόντος ο Ελληνικός                                                                         Ο Μεσαρέτες       Ηρώων-Αγίων και Φιλοσόφων γη                 Copyright© 2004

- Ο άπορος ο γέρος -

Ποντιακά : - Ο άπορον ο γέρον -                    ₪ Σ’έναν αλλόξενον αυλήν σ’άχαρον έναν μέρος, με το κιφάλ’ κούπα ση γήν κάθεται είνας γέρος. Νουνίζ’ ντό έσυρεν ατός σα πρωτιζ’νά χρονίας, και ατώρα άμον γυρευός χουλέν’ χώρας γωνίας. Θυμάται ο γέρον και δακρύζ’, του πάππο σ’ατ’ τα λόγια, στοχάσκεται και ακούει’ατα, άμον τα μοιρολόγια : "- Άμα γερά ο άνθρωπον κανείς ατόν ’κί θέλ’, παρακαλούν τον θάνατον την ψήν ατ’ για να παίρ’! Σ’έναν κεσέν πάν’ σύρν’ατον, τον άπορον τον γέρον, έναν νερόν να δί(γ)ν’ατον τερούνε το συφέρον. Εσύ πουλί μ’, ατά π’ακούς, καμμίαν μ’ανασπάλτς, πάντα να κρούν’ ατά σο νούς άμα…προτού γεράσ’." Μ’αΐκον νούνιμαν βαρύν η ’μέρα ετελέθεν, κρίμαν, σ’αούτο την βραδήν έναν παιδίν ’κ’ευρέθεν ! Ο γέρον εκοιμέθεν ’κά πολλά φαρμακωμένος, σα ξημερώματα καικά ευρέθεν…’ποθαμένος !                    ₪ Από το βιβλίο μου : Ποντιακοί Στοχασμοί    Δaρμενείας - Μασχαρείας - Τραγωδίας                 Copyright© 2006

Ερμηνεία :  - Ο άπορος ο γέρος -                    ₪ Σε μια ολόξενη  αυλή, σ’άχαρο ένα μέρος, με το κεφάλι προς τη γη κάθεται ένας γέρος. Σκέφτεται όσα τράβηξε σε πρωτινές χρονιές και τώρα σαν επαίτης πια, ζεσταίνει ξένες γωνιές. Θυμάται ο γέρος του παππού, που τού’λεγε τα λόγια, τώρα ηχούν από παντού λες κι’είναι μοιρολόγια : "-Όταν γεράσει ο άνθρωπος δε θέλουν να τον δούνε, το θάνατό του, επιζητούν για να απαλλαγούνε ! Σε μια γωνιά πάνε πετούν χωρίς ντροπή το γέρο, νεράκι αν του δώσουνε, κοιτούνε το συμφέρον. Πουλί μου, κάθε διδαχή ποτέ να μην ξεχάσεις, να τα θυμάσαι στη ζωή, όμως… προτού γεράσεις " Μ’αυτήν τη σκέψη τη βαριά στον κόσμο του αφέθηκε, κρίμα, σε τούτη τη βραδιά ένα παιδί δε βρέθηκε ! Έγειρε και κοιμήθηκε πολύ φαρμακωμένος, κοντά στα ξημερώματα βρέθηκε…πεθαμένος !                    ₪                                                Ο Μεσαρέτες

- Η πλούσια ταφή –

Ποντιακά :     - Το πλούσιον η ταφή -                  ₪ Οι αποθαμέν’ αδά ση γήν α’σ’έναν πλούσιον ταφήν τιδέν πα, ’κ’εγροικούνε. Οι σπουταλεμέν’ οι ζωντανοί Κουρφεύκουνταν  όσον ζούνε και με στεφάνια ένα σουρίν τοι πλούσιους ντ’ευτάν’ τερούνε. Ευτάνε και έναν πατιρτήν τεά…σα πλούτα ζούνε. Ατείν είναι οι ζωντανοί : Πως είν’ ατείν οι εφτωχοί ’κί θέλ’νε να ακούνε.                   ₪ Από το βιβλίο μου : Ποντιακοί Στοχασμοί    Δαρμενείας - Μασχαρείας - Τραγωδίας                     Copyright© 2006

Ερμηνεία :        - Η πλούσια ταφή -                  ₪ Οι πεθαμένοι εδώ στη γη ποτέ μια πλούσια ταφή δεν την κατανοούνε. Οι επιδειξίες ζωντανοί περηφανεύονται όσο ζούνε και με στεφάνια όλοι μαζί τους πλούσιους μιμούνται. Κάνουνε κι’ένα πατιρντί τάχα στα πλούτη ζούνε. Αυτοί είναι οι ζωντανοί : Πως είναι αυτοί οι πιο φτωχοί δε θέλουνε ν’ακούνε.                  ₪                                                      Ο Μεσαρέτες