- Ποίος εποίκε'με εφτωχόν -

Ποντιακά       -Ποίος εποίκε’με εφτωχόν-

-Τερώ αδά, τερώ εκεί

όλον ο κόσμον παλαλόν,

είνας τον άλλον’ναν τερεί

πόσα κιφάλια θα κομπών.

-Και αρ’ αέτσ’ χαβασλαεύ’

ατός σ’αούτο την ζωήν

όλον τον κόσμον να τουρτεύ’

να ζεί χωρίς την εντροπήν.

-Ο ένας κλέφτ’ , άλλος σκοτών’

κι’άλλος υβρίζ’ τον συενόν,

δίχως τ’ωτίν’ατ  να ιδρών’

χωρίς η ψή’ατ  να ματών’ .

-Να βάϊ εμάς ! Νασάν ατόν !

μ’αΐκον κόσμον παλαλόν

εχάσαμε την εντροπήν

απάν σ’αούτο την ζωήν.

-Νουνίζω και καλοτερώ,

ψηλά να ελέπω ’κ’επορώ :

 Ποίος ορίζ’ το ριζικό μ’ ;

Ποίος εποίκε’με εφτωχόν ;

-Τερώ τ’εμόν το πανταλόν

τρυπίν τρανόν… τ’εμπάλ’ μικρόν,

να βάϊ εμέν τον εφτωχόν

εσόεψαν το μερτικό μ’ !

-Θα παλαλούμε εθαρώ,

ταράζ’ η κάρδια μ’, σπάν η χολή μ’,

ιδρώτας τρέσ’ α’σό κατζί μ’,

άσκεμα φτιλακίζ’ η ψή μ’.

-Για ν’αγοράζω ’κ’επορώ

καινούργον λώμαν και καλόν,

εγώ τερώ ξάν’ θα φορώ

…ασλαεμένον πανταλόν’.

                                                                   Ο Μεσαρέτες

Ερμηνεία        -Ποιός μ’έκανε τόσο φτωχό-

-Κοιτώ εδώ, κοιτώ εκεί,

όλος ο κόσμος παλαβός,

ένας τον άλλον προσπαθεί

πόσους θα ξεγελάσει αυτός.

-Και έτσι χαίρεται γελά

μέσα σε τούτη τη ζωή

όλον τον κόσμο να τσιγκλά

να ζήσει δίχως την ντροπή.

-Ο ένας κλέβει, άλλος σκοτώνει,

κι’άλλος με συγγενή μαλώνει,

δίχως τ’αυτί του να ιδρώσει

χωρίς η ψυχή του να ματώσει.

-Αλί σ’εμάς ! Χαρά σ’αυτόν !

με τέτοιο κόσμο παλαβό

χάσαμε κάθε μας ντροπή

πάνω σε τούτη τη ζωή.

-Τα γύρο μου, τα ερευνώ,

ψηλά όμως, δεν μπορώ να δω :

Ποιός καθορίζει ριζικό  ;

Ποιός μ’έκανε τόσο φτωχό ;

-Το παντελόνι μου κοιτώ,

τρύπα μεγάλη, μικρό το μπόλι,

αλί σε μένα το φτωχό

μου κλέψανε το μερτικό.

-Νομίζω πως θα τρελαθώ,

χτυπά η καρδιά μου, σπάει η χολή,

ιδρώτας τρέχει σαν βροχή,

νομίζω θα μου βγει η ψυχή.

-Για ν’αγοράσω δε μπορώ

καινούργιο ρούχο και καλό.

Εγώ και πάλι θα ντυθώ

…το παντελόνι το παλιό.

                                           Ο Μεσαρέτες

Από το βιβλίο μου : Ποντιακοί Στοχασμοί

                     Δaρμενείας - Μασχαρείας - Τραγωδίας

                    Copyright© 2006

Ποντιακό μοιρολόι -Ο Πόντον σίτα ερήμωσεν-

                                  

        ₪ 

 1-Ο Πόντον σίτα ερήμωσεν

       και όλ’ εταουτεύταν

       ο ουρανόν ελίβωσεν

        τ’άστρα εκαπατεύταν.

         2-Εταουτεύταν τ’εμετέρ’

     επέραν τα ρασία

        α’σόν εχτρόν κυνηγημέν’

      άμον  Θεού πουλία.

          3-Ο Αε Σάββας σιγοκλαίει

         στενάζ’ ο Βαζελώνας,

         Αέρτς, ΑΓιάννες,ΑεΒασίλτς

         ψάλ’νε Θεού κανόνας.

           4-Τα Σούρμενα τα έμορφα

         με τη τρανοψαλτάδες

           ψάλ’νε το "Κύρ’ ελέησον "

          εντάμαν με ποπάδες.

            5-Η Κερασούντα κρυφοκλαίει

        η λεφτοκαρομάνα,

        τα λεφτοκάρια επέμνανε

         ασώρευτα σ’ορμάνια.

            6-Σαμψούντα θαλασσόνυφε

           και θαλασσοδερμέντζα,

            εστά να κλαίς, ’κ’ι(γ)εύ’ σ’εσέν’

          να φαίνεσαι κλαμέντζα.

               7-Η Τραπεζούντα όντας κλαίει

             κλαινίζ’ όλον τον τόπον,

           η Παναΐα μοιρολο(γ)ά

            και σείεται ο Πόντον.

            8-Τη Παναΐας Σουμελάς

            τ’ομμάτια εδακρύαν,

            Ματσούκα μ’ άλλο μη γελάς

            σα χώματα σ’ εξύαν.

                9-Το μικροπούλ’ το Ζερφυρή

              εσιάσιεψεν και ετέρνεν,

            σίτ’ έφυεν η ταρασή

             παντέρημον επέμνεν.

                 10-Ορντού μοιρολο(γ)ούνε σε

               τρακόσια εννέα χωρία

               αιώνια θα τιμούν’εσε

               Ρωμαί-ι-κα παιδία.

                 11-Ρασόπα μη συρίζετεν

                ποτάμια μη βοάτεν,

              την χαμονήν τ’εμέτερον

                τούλα μοιρολο(γ)άτεν.

             12-Ν’αϊλί σ’ε(κ)είνο το δεντρόν

                ντο τρώει αξιναρέαν,

                   πάντα θα κλαίει και θα ματών

                 α’ση γεράν μερέαν.

                       ₪        .

                                                                                        Ο  Μεσαρέτες

Ερμηνεία          

                                  
                         1-Ο Πόντος σαν ερήμωσε
                            και σκόρπισε ο κόσμος
                            σύννεφα μαύρα γέμισε
                              ο ουρανός μας όλος.

2-Σκορπίσανε οι Πόντιοι

 στα άγρια βουνά,

     κυνηγημένοι απ’ τον εχθρό

      σαν του Θεού … πουλιά.

     3-Ο Άγιος Σάββας κλαίει σιγά,

      στενάζει ο Βαζελώνας,

           ΑηΓιώργης, ΑηΓιάννης, ΑηΒασίλειος,

        ψέλνουν Θεού κανόνας.

      4-Τα Σούρμενα τα όμορφα

          με τους καλούς ψαλτάδες,

          ψέλνουν το «Κύριε ελέησον» 

          μαζί με τους παπάδες.

        5-Η Κερασούντα κλαίει κρυφά

        αυτή η φουντουκομάνα,

       οι φουντουκιές αμάζευτες

         μείνανε στα λαγκάδια.

         6-Σαμψούντα θαλασσόνυφη

            και θαλασσοδερμένη,

           δε σε ταιριάζει εσένανε

          να φαίνεσαι κλαμένη.

           7-Η Τραπεζούντα όταν κλαίει,

           κλαίει όλος ο τόπος,

            η Παναγιά μοιρολογεί

               και σειέται όλος ο Πόντος.

             8-Της Παναγίας Σουμελά

             τα μάτια εδακρύσαν,

               Ματσούκα άλλο μη γελάς

                στο χώμα σου κυλήσαν.

                9-Το χωριουδάκι Ζερφυρή

                σάστισε και κοιτούσε,

               όταν, παρήλθε η ταραχή

               παντέρημο πια ζούσε.

                10-Ορντού θα σε μοιρολογούν

                    χωριά τριακόσια εννιά,

                   αιώνια εσένα θα τιμά

                   του Πόντου η γενιά.

                 11-Ραχούλες μη σφυρίζετε,

                     ποτάμια μη βρυχάστε,

                    για το χαμό μας ήρεμα

                   εσείς μοιρολογάτε.

                 12-Αλί στο δέντρο που ξεσπά

                     της τσεκουριάς το μένος,

                  το αίμα δε θα σταματά

                    απ’της πληγής το μέρος.

                    ₪

                                                                            Ο  Μεσαρέτες

- Τα δανεικά -

Ποντιακά

- Τα δανεικά -

Άμα αραεύ’ς για δανεικά

πίκρας και πόνια ψαλαφάς,

με δανεικά και ξενικά

αυλάκ’ εσύ ’κί θα εβγάλλτς.

Άμα δεβάεις και τα γραφτά,

γράφ’νε ορθά και καθαρά :

" Καλλίων να φορείς τ’εσόν

εμπαλιγμένον πανταλόν παλιόν

α’σό καινούρ’ και δανεικόν ".

Άκ’σον και τ’άλλο τη κοσμί’

για άνθρωπον που ’κ’επορεί

και πάει σην ψαλαφίαν :

" Το χρέος-σ-ι-ς ημπορεί να εξοφλίεις ατο, μίαν.

Την υποχρέωση σ’…καμμίαν ".

₪

Ερμηνεία

- Τα δανεικά -

Όταν γυρεύεις δανεικά

πίκρες και πόνους αναζητάς,

με δανεικά και ξενικά

το μέλλον σου δε μεριμνάς.

Εάν διαβάζεις και τα ρητά,

γράφουν ορθά και καθαρά :

" Κάλλιο δικό σου να φοράς

με μπάλωμα ρούχο παλιό

παρά καινούργιο δανεικό ".

Άκου και το άλλο το ρητό

για άνθρωπο που ξεκινά

και πάει στη ζητιανιά :

" Το χρέος σου μια μέρα θα το πληρώσεις.

Την υποχρέωση δεν πρόκειται ποτέ να ξεχρεώσεις ".

₪

- Η σκοτία -

Ποντιακά

Ση σκοτίαν,

και τα τgίπ καθαρά γραφάς, ’κί δεβάσκουνταν.

Γu τ’ατό, όντας ελέπ’ς σκοτίαν άψον έναν κερίν τ’ομμάτaσ’ μη νεγκάσκουνταν.

Και άν ’κ’επορείς,σούμωσον το κερίν τ’αλλουνού

γu ν’αφτύντς και τ’εσόν γu να φωτrι’σε.

Άμα ατό πα, ’κ’επορείς,

ετότε, καθ’κά σουμά σο κερίν τ’αλλουνού

μη παίρ’τσε ο ύπνον και κοιμάσαι.

Και άλλο…μ’υβρtις χωρίς αιτίαν

τη Θεού μουν, την σκοτίαν.

₪

Ερμηνεία

- Το σκοτάδι -

Στο σκοτάδι

και οι πιο καθαρές γραφές, δε διαβάζονται.

Γι’αυτό, όταν βλέπεις σκοτάδι, άναψε ένα κερί

τα μάτια σου να μην κουράζονται.

Εάν γι’αυτό αδυνατείς,

τότε πλησίασε το κερί του άλλου

και άναψε το δικό σου, για να φωτιστείς.

Εάν κι’αυτό δεν το μπορείς,

τότε, κάθισε κοντά στο κερί του άλλου

για να μη σε πάρει ο ύπνος και κοιμηθείς.

Κι’άλλο…μη βρίζεις με μανία

του Θεού μας το σκοτάδι χωρίς αιτία.

₪