-ΠΟΝΤΟΣ- Δάκρυ ψυχής…

-ΠΟΝΤΟΣ-          Δάκρυ ψυχής… Συνοπτική ιστορική αναδρομή του  Ποντιακού  Ελληνισμού από την Μυθολογία ως σήμερα γραμμένη απλά σε 17 μικρά κεφάλαια. Κεφάλαιο 14 - Η ΠΑΝΑΓΙΑ ΣΟΥΜΕΛΑ - ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΘΡΥΛΟΙ Ο περίφημος γραμματικός του 16ουαιώνα, Νεόφυτος Καυσοκαλυβίτης, που διέμενε στην Στεφανούπολη της Τρυνσυλβανίας, έγραψε και εξέδωσε το 1775 στη Λειψία, το σοβαρότερο έργο για την Μονή και την εικόνα της Παναγίας Σουμελά, κατόπιν επιθυμίας, του τότε Αρχιμανδρίτη της μονής, Παρθένιου Μεταξόπουλου, στέλνοντάς του, το Κτιτορικό της Μονής,χειρόγραφα και όλα τα ιστορικά σημειώματα. Κατά τις ιστορικές μαρτυρίες ο ευαγγελιστής Λουκάς, φιλοτέχνησε τρεις γνωστές εικόνες στην περίοδο που ζούσε η Παναγία έχοντας τον Χριστό στην αγκαλιά της. Η πρώτη, βρίσκεται στη Μονή του Μεγάλου σπηλαίου των Καλαβρύτων της Πελοποννήσου, η δεύτερη στη Μονή της Ελεούσης στο όρος Κύκκος της Κύπρου και η τρίτη βρέθηκε στη Θήβα. Τα θαύματα της εικόνας αυτής ήταν τόσα πολλά που οι Θηβαίοι ίδρυσαν ναό προς δόξα της. Οι Αθηναίοι εκτιμώντας τα θαύματα της εικόνας, τη ζήτησαν για προσκύνημα. Έτσι μετοίκησε προσωρινά στην Αθήνα στο ναό της Παναγίας της Θεοτόκου κοντά στην Ακρόπολη και η εικόνα πήρε το όνομα ˝Παναγία η Αθηνιώτισσα˝. Μετά το 380 επανήλθε στη Θήβα Την εποχή αυτή ζούσε στην Αθήνα, ο ιερέας Βασίλειος 30 ετών, με τον διάκονο ανεψιό του, Σωτήριχο. Ο Βασίλειος είδε σε όραμά του την Παναγία να του λέει να εγκαταλείψουν τα υπάρχοντά τους, ακόμη και τα ονόματά τους και να τη συναντήσουν. Ακολούθησαν τις οδηγίες της, μετονομασθέντες ο μεν Βασίλειος σε Βαρνάβας ο δε Σωτήριχος σε Σωφρόνιος και βρέθηκαν στη Θήβα. Η παράδοση αναφέρει ότι την ώρα της προσκύνησης είδαν την εικόνα αιωρούμενη να τους λέει να την ακολουθήσουν ανατολικά στο όρος Μελά. Ο Καυσοκαλυβίτης περιγράφει με λεπτομέρεια το θεόπνευστο ταξίδι των κληρικών στο όρος Μελά του Πόντου, όπου βρήκαν την εικόνα εγκατεστημένη πάνω σε μία πέτρα, μέσα σε σπήλαιο. Ο Βαρνάβας και ο Σωφρόνιος οικοδόμησαν σε ναό τον ˝επιλεγμένο οίκο˝ της Παναγίας στο Κολχικό όρος Μελά σε ύψος 1320 μέτρα πάνω από την θάλασσα και το 386 επί Αυτοκράτορα Θεοδοσίου του Μεγάλου, έγιναν τα εγκαίνια με πολλές τιμές. Στις 18 Αυγούστου το 412, ημέρα που τελείται η μνήμη τους, ο Βαρνάβας και Σωφρόνιος πέθαναν μαζί, την ίδια μέρα και τους έθαψαν απέναντι από τον ιερό ναό, κατόπιν επιθυμίας που εκδήλωσαν όταν ζούσαν. Δέκα έξι αιώνες, η Παναγία Σουμελά, ελεύθερη, είτε σκλάβα, πρόσφερε απλόχερα τα θαύματά της, σε χριστιανούς και αλλόθρησκους. Την προσκύνησαν γονατιστοί, Αυτοκράτορες Σουλτάνοι, Ηγεμόνες, ευσεβείς χριστιανοί και Μουσουλμάνοι. Εικόνα και Μονή, έγιναν το εθνικό σύμβολο των Ποντίων. Ήταν η πλουσιότερη Μονή σε χρυσόβουλα, κώδικες, τάματα και φιρμάνια και η σεμνή επιβλητικότητά της, προκαλούσε δέος και κατάνυξη στους προσκυνητές. Στην βιβλιοθήκη της Μονής υπήρχε αληθινός πλούτος βιβλίων και πολύτιμων χειρογράφων, επίσης το ˝Κειμηλιοφυλάκιον˝ το κοσμούσαν πολλά εκκλησιαστικά αντικείμενα και ήταν ένα πραγματικό μουσείο χριστιανικής λατρείας. Η Μονή ήταν παράλληλα σχολείο γνώσης και σοφίας και κάτω από την ιερή σκέπη της,γαλουχήθηκαν, ανδρώθηκαν και έδρασαν ολόκληρες γενιές. Ως πλούσια Μονή, δέχτηκε πολλές επιδρομές από ληστές, με συνέπεια να λεηλατηθεί και να καταστραφεί πολλές φορές, μέχρι που το 664, ο όσιος Χριστόφορος, από το χωριό Χοζαρή Τραπεζούντας, ανακαίνισε τη Μονή και έκτοτε δεν καταστράφηκε, όμως μετά τη λαίλαπα των διωγμών και με τον εκπατρισμό του 1923, Τούρκοι με βάρβαρες επιδρομές, άρπαξαν χειρόγραφα και ιερά κειμήλια και κατάστρεψαν σπάνιες εικόνες και τοιχογραφίες. Οι μοναχοί της Μονής που ήξεραν την τύχη που περίμενε αυτούς και τον ιερό αυτό τόπο φρόντισαν να κρύψουν καλά τα τρία ιερά κειμήλια της Μονής, την εικόνα της Παναγίας, το χειρόγραφο ευαγγέλιο του Οσίου Χριστοφόρου και το βαρύτιμο σταυρό των Κομνηνών θάβοντας τα, σε απόσταση ενός και πλέον χιλιομέτρου από την Μονή, στο παρεκκλήσι της Αγίας Βαρβάρας. Το 1931 ο Ελευθ. Βενιζέλος, στα πλαίσια της Ελληνοτουρκικής φιλίας ζήτησε την παραλαβή τους. Στις 27 Οκτώβρη 1931 Ο μοναχός Αμβρόσιος Σουμελιώτης πήγε τα έβγαλε και στις 11/11/1931 μετέφερε τα κειμήλια στην Αθήνα, όπου φιλοξε στο Βυζαντ. Μουσείο Αθηνών. Στις 12/8/1951 η εικόνα ˝παρελήφθη επί επιστροφή˝ από τον Φίλωνα Κτενίδη, κτήτορα της νέας Μονής στις κορυφές του Βερμίου της Μακεδονίας (στην Καστανιά) και ακολούθησε αμέσως στις 15 Αυγούστου του ίδιου έτους, η πανηγυρική ενθρόνιση της, στη νέα Μονή. Στις 15/8/1993 με την φροντίδα του τότε πρωθυπουργού Κ. Μητσοτάκη παρελήφθησαν και τα άλλα δύο κειμήλια, τα οποία κόσμησαν την Ι.Μονή (Εφημερίδα "Εύξεινος Πόντος" αρ.φύλλου 44/2000). Κάθε Δεκαπενταύγουστο οι απανταχού Πόντιοι και μη, συρρέουν για προσκύνημα στη χάρη της Παναγίας Σουμελά. Από το βιβλίο μου : Πόντος ο Ελληνικός                                                       Μεσαρέτες                                                                                Ηρώων-Αγίων και Φιλοσόφων γη                 Copyright© 2007