- Δίστιχα παραδοσιακά Ποντιακά για την Παναγιά μας τη Σουμελά -

15 Αυγούστου 2011 Ση Κουσπιδή καλόγερος, σην Λιβεράν τσοπάνος ση Παναΐας το ποτάμ’ ψάλτες και τραγωδάνος. Ση Παναΐας το ποτάμ’ εχάσα την κλειδίτσα μ’, μάνα μ’ τέρεν κι’αράγεψον σ’εμέν’ κιορά  νυφίτσαν. Σην Παναΐαν αφκακιάν είναι πολλά καγκέλια, θα πέρω’σε τρυγόνα μου να πάμε σα Βαγγέλια. Σουμελά λέν’ την Παναγιά, Σουμέλα λέν’ κι’εσέναν, θα προσκυνώ την Παναγιάν και θα φιλώ κι’εσέναν. Κρωμέτες σκύλ’ υιός είμαι, κανέναν ’κί φοούμαι, σή Σουμελά την Παναγιάν, θα πάγω στεφανούμαι. Βάλεν την τάπλας ζαρωτά κι’έβγα απάν σο δώμαν, για πέ’με καλωσώρισες με το γλυκίν το στόμαν. Ση Σουμελά την Παναγιάν, θα παίρω κοινωνίαν, ν’έρχουμ’ αρνί μ’ ελέπω’σε με καθαρόν καρδίαν. Σουμέλα λέν την Παναγιάν, και ’σύ είσ’η Σουμέλα ο άντρας σ’ πάει σήν Σουμελά, εσύ έλα με τ’εμέναν. Χαντζούκα μ’ τα ελατόκλαδα σ’ κρύφνε την Παναΐαν, κρύφτνε την κόρην π’αγαπώ και καίγνε την καρδία μ’. Η δύσα εφέκεν το Μετζίτ κι’εκάτσεν σα Καμμένα, αγάπη μ’ άφ’ς τα κυρουκά σ’ και κάθ’κα με τ’εμέναν. Χαντζούκα μ’ για χαμέλενον, Καμμένα μ’ κά ελάτεν, φογούμαι το μικρόν τ’αρνί μ’σήν δύσαν να μη χάται. Κορτσόπον φόρ’ κι’ανάλλαξον  κι’άμε σήν Παναΐαν σ’ορμάν’ θα ανταμώνωμε, φιλούμες άλλο μίαν. Έλα αρνόπο μ’ με τ’εμέν ση Σουμελά άς πάμε, μ’αφίντς’ εμέναν μοναχόν κι’απές σ’ορμάνια χάμαι. Σην Σουμελάν εγνώρτσα’σε, κ’εσέβες σό καρδόπο μ’, σην Κρώμ’ άλλον εγάπεσες και έκαψες το ψόπο μ’. Σην Σουμελάν την Παναγιάν θ’άφτω έναν κερόπον, φώτισιν σό γιαβρί μ’ να δεί, και έρται σ’εγκαλόπο μ’. Ση Παναΐας το ποτάμ’ εσκώθεν χαλαρδία, εποταμάγαν τα ραχιά  και εχάθαν τα χωρία. Τη Σουμελάς το Μοναστήρ’ εβζύεν κ’εχαλάγεν η Παναΐα ’πέταξεν, σα λείβια εταράγεν. Λελεύω’σε τραντάφυλλον τη Παναΐας δάκρεν, η μύρια σ’ ’κί χορτάεται, ευωδία σ’ ’κί χάται. Κόρ’ σή Χαντζούκας το πεγάδ’,κείμες κά και κοιμούμες, βρέχ’ ο Θεόν θα βρέχουμες, ο ήλιον  παίρ’ στεγνούμες. Αχπάσκουμαι σην Παναγιάν, ση Σουμελάν θα πάγω, και για τ’εσέν’ παντέμορφον, τα παλαλά ντ’εφτάγω. Ση Σουμελά την Παναγιάν, βαρέα ρούζ’ η δύσα, την κόρ’ τιναν εγάπανα εξέβεν σεβταλίσσα. Ση Σουμελά την Παναγιάν τραγώδια και χαράντας, εκεί σεβντάδες γίνουνταν καρδίας κομανάντας. Ση Σουμελά την Παναγιάν και σην Αε-Βαρβάραν, εγώ κ’ εγάπη μ’ έψαμε, έναν τρανόν λαμπάδαν. Α σήν σεβτάν ερώστεσα, εχάλασα την ύεια μ’, σή Σουμελά την Παναγιάν θ’εφτάγω λιτανείαν. Σουμέλα λέν’ την Παναγιάν, πολλά θαυματουργέσσα, πότε θα στερεών’ εμέν την άχαρον την νέϊσαν. Ση Σουμελά την Παναγιάν εχάρτσα έναν κουνόπον, να αξιών’με ο Θεόν κ’εφτάγω έναν μωρόπον. Ση Παναΐας τ’όνομαν, πίνε και τραγωδούνε, παίρ’νε και τα μουράτα τουν και πολλά χρόνια ζούνε. Ση Σουμελά την Παναγιάν επήγα ελειτουργέθα, αρνί μ’ εσέν ενούνιζα ώσπου επήγα και έρθα. Η Σουμελά η Παναγιά έχει μακρέας σκάλας, η κόρ’ τινάν εγάπανα μακρέα έχ τα τσάμας. Αέρη μ’ κι’Αε-Θόδωρε μ’, Σουμέλα Παναΐα, εμέν να δίτε υπομονήν, τα’αρνί μ’ καλλιγνωμίαν. Τέσσερα ομμάτια θλίφκουνταν, δύο κάρδιας ματούνταν, αν θέλ’ ο Θεόν κ’η Παναγιά, έρχουνταν κ’ανταμούνταν. Τα παραπάνω δίστιχα, για την Παναγιά μας, τη Σουμελά, είναι ένα μέρος από  παλιά  ατόφια παραδοσιακά στιχάκια που τα έγραψαν απλοί, αγνοί, πιστοί Πόντιοι και αποτελούν τον πλούτο και  την κληρονομιά μας.   (Ποντιακή Εστία τεύχη  4ον 1950 έως 148ον 1962, Χρονικά Πόντου κ.λ.π.)                                                                                                                                  Από τη συλλογή του Μεσαρέτε.